Տեսակ		Լատիներեն անվանում	Թևերի բացվածք մինչև (սմ)	Կարգավիճակ	Փաստագրված վայրեր
	Ցեղ
Մոխրագույն	ագռավ	Corvus Corone	104	Բնադրող	Երևան և շրջապատի արհեստական անտառներ
Երկնագույն	ալկիոն	Alcedo atthis	26	Բնադրող	Սյունիքից դեպի Արարատի մարզ
Ամուրիկ		Fringilla coelebs	28.5	Բնադրող	Հանրապետության բոլոր անտառներում, այգիներում, արհեստական տնկարկներում, քաղաքների և այլ բնակավայրերի պուրակներում, զբոսայգիներում
Սպիտակագլուխ	անգղ	Gyps fulvus	280	Բնադրող	Արարատյան հարթավայրից մինչև Սևանա լճի ավազան Սյունիքի դեպի Արփի լճի մերձակա տարածքներ
Սև	անգղ	Aegypius moachus	295	Բնադրող	Սյունիքի հարավում, Արարատ և Վայոց ձոր մարզերի առավելապես չոր գիհու և սաղարթավոր նոսր անտառներում
Կարմրախածի	ավազակտցար	Calidris ferruginea	46	Չվող	Արարատյան հարթավայրի ճահճուտներում, Սևանա և Արփի լճերի ավազաններում
Ավդոտկա		Burhinus oedicnemus	85	Բնադրող	Արարատյան հարթավայրի աղուտային հողերից մինչև Երևանի ծայրամասերը՝ նոսր թփուտներով ու քարքարոտ սարալանջերով
Սպիտակ	արագիլ	Ciconia ciconia	—	Բնադրող	Արարատյան հարթավայրիցմինչև Սևանա լճի ավազան Սյունիքի դեպի Արփի լճիմերձակա տարածքներ
Սև	արագիլ	Ciconia nigra	155	Բնադրող	Արարատյան հարթավայրի ձկնաբուծական լճակներում,Ապարանի ջրամբարում, Արփի լճի տարածքում,Տավուշի մարզում ևԱխուրյան գետի վերին հոսանքներում
Օձակեր	արծիվ	Circaetus gallicus	195	Բնադրող	Սյունիքի ծայրագույն հարավից դեպի Արարատի, Շիրակի, Լոռու ու Տավուշի մարզեր՝ ցածրադիր չոր լեռնատափաստանային գոտու զանգվածային ժայռակառույցներու ու նոսր անտառներում
Անտառային	արտույտ	Lullula arborea	30	Բնադրող	Սյունիքի, Վայոց ձորի, Արարատի մարզերի,Խոսրովի արգելանոցի,Բյուրականի նոսր անտառներում ու դրանց բացատներում
Դաշտային	արտույտ	Alauda arvensis	35	Բնադրող	Սյունիքի, Վայոց ձորի, Արարատի, Գեղարքունիքիցդեպի հյուսիս՝ Շիրակի մարզիլեռնատափաստանային ու ալպիական մարգագետիննեի գոտում
Եղջրավոր	արտույտ	Eremophila alpestris	35	Բնադրող	Սյունիքի, Վայոց ձորի,Գեղամա լեռներից դեպի հյուսիս՝ Շիրակի մարզի լեռնատափաստաններում և ալպիական մարգագետիններում
Երկբծավոր	արտույտ	Melanocorypha bimaculata	41	Բնադրող	Վայոց Ձորի, Արարատի,Արմավիրի, Գեղամա լեռների հարավային լանջերի կիսաանապատներն ու լեռնատափաստանների ցանքատարածությունները, խոտհարքերը
Փուփուլավոր	արտույտ	Galerida cristata	38	Բնադրող	Վայոց Ձորի, Արարատի, Արմավիրի, Սյունիքի մարզերում, Գեղամա լեռների արևելյան լանջերի խոտհարքերը
Կարմիր	բադ	Tadorna ferruginea	168	Բնադրող	Սևանա լճի տարածքում
Կռնչան	բադ	Anas platyrhynchos	98	Բնադրող	Սյունիքի ծայրագույն հարավից մինչևմինչև ծայրագույն հյուսիսային ջրային ավազաններում, լճերում, գետերում
Սղոցակտուց	բադ	Mergus serrator	86	Պատահական բնադրող	Սևանա լճի ավազանում, հազվագյուտորեն հանրապետության այլ ջրամբարներում
Սովորական հողմնավոր	բազե	Falco tinnunculus	80	Բնադրող	հանրապետության ողջ տարածքում
Բալոբան		Falco cherrug	126	Բնադրող	հարավից հյուսիս ժայռակառույցները, ձմռանը Երևան
Բզակտուց		Recurvirostra avosetta	169	Բնադրող	Արարատյան հարթավայրի և Սևանա լճի ճահճուտների համակարգի սահմաններում
Բվեճ		Bubo bubo	188	Բնադրող	Մեղրուց մինչև Ամասիա
Ականջավոր	բու	Asio otus	100	Բնադրող	Սյունիքի մարզից մինչև հանրապետության հյուսիսային անտառներ
Թավշաոտ	բու	Aegolius funereus	62	Բնադրող, հազվագյուտ	Խոսրովի անտառ
Ճահճային	բու	Asio flammeus	110	Բնադրող	Արարատյան հարթավայրի, Սևանի ավազանի, Արփի լճի ճահճուտներում, գետահովիտներում
Գառնանգղ		Gypaetus barbatus	282	Բնադրող	Խոսրովի անտառ
Այգու	դրախտապան	Emberiza hortulana	29	Բնադրող	Վայոց ձորի, Սավուշի և Լոռու լեռնատափաստաններում
Եղեգնուտի	դրախտապան	Emberiza schoeniclus	28	Բնադրող	Արարատյան հարթավայրի, Սևանի ավազանի դանդաղահոս գետերի եղեգնուտներում
Ժայռային	դրախտապան	Emberiza buchanani	27	Բնադրող	Սյունիքի ծայրագույն հարավից մինչև Տավուշի, Լոռու ցածրադիր գոտու ջրասակավ քարքարոտ սարալանջերը
Սևագլուխ	դրախտապան	Emberiza melanocephala	30	Բնադրող	կիսաանապատներից մինչև ենթալպյան հացազգի ցանքատարածություններու, խոտհարքերում, այգիներում
Եղեգնուտի	եղեգնաթռչնակ	Acrocephalus scirpaceus	21	Բնադրող	հանրապետության ջրավազաններում հատկապես Արարատյան հարթավայրի ձկնաբուծական լճակներում
Կեռնեխանման	եղեգնաթռչնակ	Acrocephalus arudinaceus	171	Բնադրող	Արարատյան հարթավայրի լճերի ու ձկնաբուծական լճակների, Սևանա լճի հարավային ճահճուտներում
Նրբակտուց	եղեգնաթռչնակ	Acrocephalus melanopogon	16.5	Չվող	Արարատյան հարթավայրի ջրաճահճային համակարգի սահմաններում՝ ձկնաբուծական լճակների եղեգի և այլ ջրային բուսուտների մացառներում
Եղնջաթռչնակ		Troglodytes troglodytes	17	Բնադրող	Սյունիքի մարզի Գեղամա լեռնալանջերի անտառածածկ տարածքներից մինչև հանրապետության ծայրագույն հյուսիսի անտառուտներ
Սպիտակապոչ	եղտյուրիկ	Chettusia leucura	70	Բնադրող	Արարատյան հարթավայրիԱրմաշի ձկնաբուծական լճակների քիչ խոնավ, ջրամերձ տարածքներում
Բեղավոր	երաշտահավ	Panurus biarmicus	18	Բնադրող	Արարատյան հարթավայրի լճերի, արհեստական ձկնաբուծական լճակների եղեգնուտի սահմաններում,փոքր Սևանի հարավում
Երկարագի	երաշտահավ	Aegithalos caudatus	19	Բնադրող	հանրապետության բոլոր անտառներում
Երկնագույն	երաշտահավ	Parus caeruleus	20	Բնադրող	հանրապետության բոլոր կարգի անտառներում, պուրակներում և այգիներում
Միջերկրածովյան	երաշտահավ	Parus lugubris	23	Բնադրող	հանրապետության ծայրագույն հարավի գիհու նոսր անտառուտը
Ժուլան		Lanius collurio	27	Բնադրող	կիսաանապատներից մինչևենթալպյան գոտի
Կլորաքիթ	լողակտցար	Phalaropus lobatus	41	Չվող	Արարատյան հարթավայրի ձկնաբուծական լճակներում՝Սուրենավանից մինչևՀովտաշատի լճակներ, Մեծ Սևանի հարավ արևմտյան ծանծաղուտներում՝Նորատուսում, Լիճքում
Լոր		Coturnix coturnix	35	Բնադրող	հանրապետության ցանքատարծություններում և խոտհարքներում
Անապատային	խածկտիկ	Rhodopechys githaginea	28	Բնադրող	Արարատյան հարթավայրի, Խոսրովի արգելոցի հարավայինկիսաանապատային, չորլեռնատափաստանայինգոտում
Մոնղոլական	խածկտիկ	Rhodopechys mongolica	27.5	Բնադրող	Արարատյան հարթավայրի, Խոսրովի արգելոցի հարավայինկիսաանապատային, չորլեռնատափաստանայինգոտում
Լեռնային	խաղտտնիկ	Motacilla cinerea	27	Բնադրող	լեռնային գետերի հունով նոսր անտառածածկ տարածքներում, Սյունիքի Մեղրի, Ողջի գետերից դեպի հյուսիս՝ Արփա, Ազատ,Հրազդան և այլ մեծ ու փոքր գետերի սահմաններում
Սպիտակ	խաղտտնիկ	Motacilla alba	30	Բնադրող	մարդու հարևանությամբ
Մարգագետնային	ծիծառակտցար	Glareola pratincola	65	Բնադրող	Սևանա լճի ավազանում, Արարատյան հարթավայրի ձկնաբուծական և այլ լճակների տարածքներում, անապատային աղուտների բաց տարածքներում
Առափնյա	ծիծեռնակ	Riparia riparia	29	Գաղութաբնակ	հանրության կիսաանապատներից միջին ու հյուսիսային գոտու գետային ցանցի համակարգում
Գյուղական	ծիծեռնակ	Hirundo rustica	34	Բնադրող	հաճախ մարդու հարևանությամբ
Ժայռային	ծիծեռնակ	Ptyonoprogne rupestris	34.5	Բնադրող	հանրապետության միջին գոտու, Սյունիքի, Տավուշի տարածաշրջաններում
Անտառային	կաչաղակ	Garrulus glandarius	58	Բնադրող	հանրապետության ծայրագույն հարավից մինչև հյոսիսի սաղարթավոր, խառը, նոսր և խիտ անտառներում
Սովորական	կաչաղակ	Pica pica	60	Բնադրող	Հայաստանի ամենաղածր գոտուց մինչև ալպիական մարգագետիններ
Թշշան	կարապ	Cygnus olor	238	Պատահական	Սևանա լճի տարածքում
Ճչան	կարապ	Cygnus cygnus	243	Ձմեռող	խոշոր, մասնավորապես Արարատյան հարթավայրի ձկնաբուծական լճակներում, Սևանա լճում սահմանափակ տարածված
Կարմրակատար		Carduelis carduelis	25.5	Բնադրող	Հանրապետության սահմաններում, բաց, թփուտածածկ կիսաանապատային տարածքներից մինչև մշակովի այգիները, մեծ ուփոքր բնակավայրերի ծառուղիներում, պուրակներում, բացառությամբ խիտ մութ անտառների
Սովորական	կարմրատուտ	Phoenicurus phoenicurus	24	Բնադրող	Հանրապետության լեռնատափաստանների և հյուսիսային շրջանների խառը անտառներում
Սպիտակախածի	կեռնեխ	Turdus torquatus	42	Բնադրող	Սյունիքի մարզի հարավի, Արարատի, Վայոց Ձորի, Կոտայքի, Արագածոտնի, Տավուշի մարզերի, Սևանի ավազանի, Արեգունի ուԳեղամա լեռների չոր, լեռնատափաստանային տարածքների, գիհու նոսր անտառների սահմաններում
Սովորական	կկու	Cuculus canorus	60	Բնադրող	կիսաանապատային գոտուց մինչև ենթալպյան մարգագետիններ
Փուփուլավոր	կկու	Clamator glandarius	61	Բնադրող	Արարատյան հարթավայրի կիսաանապատները
Գեղանի	կռունկ	Anthropoides virgo	185	Չվող
Մոխրագույն	կռունկ	Grus grus	245	Բնադրող	հանրապետության լեռնատափաստանային գոտու խոնավ մարգագետիններում
Կվակվա		Nycticorax nycticorax	112	Բնադրող, գաղութային	հանրապետության մեծ ջրամբարներում, Արարատյան հարթավայրի ձկնաբուծական ու բնական լճակներում
Կրետակեր		Pernis apivorus	150	Բնադրող	հանրապետության հարավի և հյուսիսի սաղարթավոր անտառները՝ Սյունիքի, Տավուշի, Արարատոի և Շիրակի մարզերում
Գանգրափետուր	հավալուսն	Pelecanus crispus	340	Բնադրող, գաղությաին	Արփի լճում
Վարդագույն	հավալուսն	Pelecanus onocrotalus	360	Չվող, ձմեռող	բնադրագաղութները՝Պարսկաստանի ևԹուրքիայի լճերում
Սուլթանական	հավ	Porphyrio porphyrio	100	Հավանական բնադրող	Սևանա լճի ավազանում, Արարատյան հարթավայրի լճակներում
Հոպոպ		Upupa epops	46	Բնադրող	Սահմաններում՝ Սյունիքի մարզից մինչև Շիրակ
Անտառային	ձիաթռչնակ	Anthus trivialis	27	Բնադրող	Հանրապետության նոսր անտառներում՝ ծայրագույն հարավից մինչև ծայրագույն հյուսիս
Լեռնային	ձիաթռչնակ	Anthus spinoletta	28	Բնադրող	Լեռնատափաստաններում ևենթալպյան մարգագետիններում
Մարգագետնային	ձիաթռչնակ	Anthus pratensis	25	Բնադրող	Հանրապետության խոնավ տարածքներում՝կիսաանապատներից մինչև եթալպյան մարգագետիններ
Մեծ	ձկնկուլ	Phalacrocorax carbo	160	Չվող	Նախկինում՝ Սևանի ավազանի Գիլլի լճում
Փոքր	ձկնկուլ	Phalacrocorax pygmaeus	90	Բնադրող, գաղութային	Արարատյան հարթավայրիճահճուտներում ևձկնաբուծական լճակներում
Ճախրուկ		Chettusia gregaria	76	Չվող	Սևանի ավազանում և Արարատյան հարթավայրի ճահճուտներում
Սովորական	ճայ	Corvus monedula	74	Բնադրող, գաղութային	Հանրապետության սահմաններում՝ Արարատյան հարթավայրից մինչև տափաստաններ
Կիսասպիտակավիզ	ճանճորս	Ficedule semitorquata	24.5	Բնադրող	Սյունիքի, Վայոց ձորի, Արարատի, Կոտայքի, Արագածոտնի, Լոռու, և Տավուշի մարզերի սաղարթավոր, հաստաբուն ծառատեսակներով անտառներում
Ժայռային	ճնճղուկ	Petronia petronia	32	Բնադրող	հանրապետության բոլոր ժայռազանգվածների համակարգում՝ կիսաանապատներից մինչ ենթալպյան գոտի
Կարճամատ	ճնճղուկ	Carpospiza brachydactyea	32	Բնադրող	Հանրապետության հարավի կիսաանապատներից մինչ չոր լեռնատափաստանները
Տնային	ճնճղուկ	Passer domesticus	25.5	Բնադրող	հանրապետության բոլոր լանդշաֆտային գոտիներում և գյուղական ու քաղաքական քաղաքական վայրերում, բացառությամբալպիական գոտու
Թավշաոտ	ճուռակ	Buteo lagopus	150	Ձմեռող	Բարձրադիր և հյուսիսային շրջաններում (8 գրանցում)
Մեծ	ճուռակ	Buteo buteo	128	Բնադրող, գաղութային	Լեռնատափաստանները՝ ժայռերի և քարափների առկայությամբ
Կովկասյան	մայրեհավ	Tetrao mlokosiewiczi	62	Բնադրող	Քաջարանի, ԿապուտջուղիԱրա և Գուգարաց լեռների անտառի վերին գոտում
Սև	մանգաղաթև	Apus apus	48	Բնադրող	Հանրապետության ժայռաշատ կիսաանապատներից մինչև ենթալպյան մարգագետինները
Կանաչ	մեղվակեր	Merops persicus	49	Բնադրող	Արարատի մարզի ձկնաբուծական տարածքում և Սյունիքի մարզի ծայրագույն հարավում
Ոսկեգույն	մեղվակեր	Merops apiaster	48	Բնադրող	Սյունիքից մինչև Շիրակի հյուսիսային սահման
Ճահճային	մկնաճուռակ	Circus aeruginosus	130	Բնադրող	Հանրապետության բոլոր ջրավազանների տարածքներում, Արարատյան հարթավայրի ձկնաբուծական լճակներում, Սևանա լճի ավազանում՝եղեգնի ու ճահճային այլ բուսականության առկայությամբ
Անապատային	մորեհավ	Hippolais languida	23	Բնադրող	Հանրապետության կիսաանապատների չորթփուտային գոտում
Ճքճքան	մրտիմն	Anas querquedula	63	Բնադրող	Հանրապետության մեծ և փոքր ավազաններում
Մարմարյա	մրտիմն	Marmaronetta angustirostris	67	Բնադրող	Արարատյան հարթավայրի ձկնաբուծական լճակների սահմաններում
Ներկարար		Coracias garrulus	73	Բնադրող	Սյունիքի մարզի մերձարևադարձային գոտում, Վայոց ձորից մինչև Լոռու մարզի ցածրադիր գոտիները
Խայտաբղետ	նրբագեղիկ	Prunella ocularis	23	Բնադրող	Սյունիքի, Գեղամա,Արագած, Արեգունի լեռների բարձրադիր գոտում
Սպիտակաբեղ	շահրիկ	Sylvia mystacea	19	Բնադրող	Սյունիքի հարավում և Արարատյան հարթավայրի տարածքում
Կարմրակատար	շամփրուկ	Lanius senator	28	Բնադրող	Սյունիքի, Վայոց ձորի, Արարատի, Արմավիրի, Արագածոտնի մարզերի կիսաանապատային տարածքներում՝ փշոտ թփուտների ու ծառերի առկայությամբ

Complite using the correct present continuous from of the verbs in barackets.
You may have to use some negative forms.

1 Gordon?I think he is writing a letter at the moment.
2Yes,the match is on TV now, but we  are losing.
3 Right now, Margaret is having a shower.Do you want to ring later?
4Sally is staying with het aunt for a few days.
5I ‘m not  lying it’s true! I did see Madonna at the supermarket.
6 Josh is always using my bike! It’s so annoying.
7We are having lunch,but I can come round and help you later.
8Are you playing music up there?It’s really  noisy!

1 Ted was playing his guitar at half past seven.
2 At midnight,I was sleeping, but Jane was listening to music.
3 Luke was standing outside the bank when suddenly two robbers ran past him.
4 I know Doug was working late at the office because I saw him when I was leaving.
5Were you having  a shower when the earthquake happened?
6Penny  was running to catch the bus when she slipped and fell.
7When you saw Eugene was he  going hame?
8 At midninght?Erm we were watching a DVD ,I think.

1)I am visiting my grandparets in Rome next year.
2Come  to our place next Saturday. We are having a party.
3)Mum is taking my sister to London on Thursday.
4)A. Are you going out tonight?
B. No,I am staying at home.
5)My brother  isn’t coming on holiday with us this year. He is working .
6) I’ve got toothache, so I am seeing the dentist tomorrow morning.

Վալս….Ունի 100ից ավելի տարվա պատմություն….

 

Պարի հրավիրելուց արաջ թույլտվություն էին հարցնում ծնողներից . մերժելու դեպքում դուս էին հրավիրում աղջկան և արգելում մասնակցել հաջորդ պարահանդեսին …Վալսի արքան համարվում է Շտրաուսը՝ որի գրած պարի երաժշտությունն համնկնում էր պարի տեմպին… Վալսի համար երաժշտություն է գրել նաև Մոցարտ:

Բրեյք Դանս

Երիտասարդների համար ստեղծվաց սպորտային պար 

Ծնունդ է առել Նյու Յորքում , համարվում է ժամանակակից պար , սկզբում այն փոխարինել է փողոցային կոիվներին իսկ հետո դարցել պարաոճ  , բառացի նշանակում է կոտրատվող պար  , սակայն նրան անվանում են նաև Փողոցային պար ՝ քանի որ այն արաջին անգամ պարել են պողոցում….գոյություն ունի 10.000ից ավելի սիրողական խումբ իսկ պրոֆեսիոնալ ՝ 6000….

ունի 10ից ավելի տեսակ ….

ՀՀ Լոռու մարզի Թեղուտի  պղնձամոլիբդենային  հանքավայրի  հիմնախնդիրը  մեծ  արձագանք  գտավ  հայ հասարակությունում:  Բանն այն է, որ  Թեղուտի հանքավայրի շահագործումը բաց եղանակով  կարող է անդառնալի վնաս պատճառել շրջակա միջավայրին:

Սակայն հասարակության    բողոքները  մնացիան  ապարդյուն:  Մասնագետների   գնահատմամբ`  Թեղուտի  հանքավայրի  պաշարները  դրամական  արտահայտությամբ կազմում են  20-30 մլրդ. ԱՄՆ դոլար:  Հանքավայրի  շահագործման ընթացքում  առաջին փուլում տարեկան  արդյունահանվելու է 7 մլն. տ հանքաքար, հետագայում` 21  մլն. տ, ընդհանուր առմամբ  արդյունահանվելու է 450 մլն. տ:

Պետական  գանձարան տարեկան  մուտք է  գործելու շուրջ 10 մլն. դոլար, այսինքն`հանքավայրի  շահագործման  60 տարիների  ընթացքում`  ընդամենը 600 մլն.դոլար: Ընկերությունը  Թեղուտում  հարստացման ֆաբրիկա կկառուցի  և կարտահանի  ինչպես սև  պղինձը, այնպես էլ  պղնձի խտանյութը: Նախատեսված չեն հանքաքարի ոչ համալիր օգտագործումը, ոչ էլ  օգտագործման  լրիվ ցիլկը (ընդհուպ մինչև պղնձից  պատրաստված արտադրանքների ստացումը): Զբոսաշրջության  համադրումը Ալավերդու  ներկայիս էկոլոգիական  իրադրության, ինչպես նաև  Թեղուտի   հանքավայրի  շահագործման  դեպքում  առաջ  եկող  էկոլոգիական  հիմնախնդիրների  հետ, գործնականում իրատեսական չէ:

Ներկայումս  Թեղուտի հանքավայրում  աշխատում են  մոտ 900 մարդ, հետագայում  աշխատատեղերի թիվը  կհասցվի 1500 –ի:  Միևնույն  ժամանակ, կոմբինատի  փակման  դեպքում  իրենց աշխատանքը  կկորցնեն 1100  մարդ: Բացի  այդ հարակից գյուղերի բնակիչները կզրկվեն  գյուղատնտեսական  արտադրության  վարման  հնարավորթյունից:  Հետևաբար,  սոցիալական  հաշվեկշիռը ևս  անմխիթար է:

Հաշվի չի առնվում  բնակչության առողջությանը, պատմական  հուշարձաններին հասցվող վնասը:
Հանքավայրի շահագործման համար առանձնացված է շուրջ 2000 հա (1980 հա), այդ թվում` 1600 հա –ն անտառային ֆոնդից և 380 հա-ն` համայնքային հողերից:
Թեղուտի տարածքը  Շնող  գետի ավազանում է` իր 5 վտակներով`  Դուքանաձոր, Պարսկաջուր, Կռունկ, Պիջուտ և Գյուլաբi: Պակասաջրի վրա կկազմակերպվի  պոչամբար` 200 հա մակերեսով, 100 մլն. մ3  պոչերի համար, որը  հղի է ողջ ջրհավաք ավազանի աղտոտման  վտանգով:
Բացի այդ, արտադրական  կարիքների  համար  Շնող  գետից  տարեկան վերցվելու է 69 հազ. մ3    ջուր, Դեբեդ գետից` 7,35  մլն. մ3 , որը  կհանգեցնի ջրավազանի ռեժիմի  էական  փոփոխության: Պաշտոնական փաստաթղթերում   ջրային ռեսուրսներին հասցվող  վնասի  չափն էապես նվազեցված է:

Օպերա

• Արմեն Տիգրանյանի Անուշ օպերան(1912) հիմնված է Թումանյանի Անուշ (1902) նովելի վրա
• Ալեքսանդր Սպենդարյանի Ալմաստ օպերան (1930) հիմնված է Թումանյանի Թմկաբերդի առումը (1902) ստեղծագործության վրա:

Ֆիլմեր

Ֆիլմեր, որոնք նկարահանվել են հիմնվելով Հովհաննես Թումանյանի ստեղծագործությունների վրա։

• Անուշ, Ի. Պերեստիանի; համր կինո (1930)
• Գիքոր, Ա. Մարտիրոսյան; համր կինո (1934)
• Տերն ու ծառան, Դ. Քեոսեյան;Հայֆիլմ(1962)
• Ախթամար, Ե. Մարտիրոսյան; Հայֆիլմ (1969)
• Աղքատի պատիվը, Բ. Հովհաննիսյան, Ա. Սամվելյան;Հայֆիլմ(1969)
• Չախչախ թագավորը, Դ. Քեոսեյան; Հայֆիլմ (1969)
• Սուտլիկ որսկանը. Արամայիս Սարգսյան; Հայֆիլմ(1969)
• Սովի ժամանակից, Է. Մարտիրոսյան; Հայֆիլմ(1974)
• Գիքոր. Ս. Իսրաելյան; Հայֆիլմ (1982)
• Капля меда, Հենրիխ Մալյան; ռուսերեն; Հայֆիլմ (1982)

Մուլտֆիլմեր

Մուլտֆիլմեր, որոնք նկարահանվել են Թումանյանի ստեղծագործությունների հիման վրա։

• Մի կաթիլ մեղրը, Վ. Պոդպոմոգով (1968)
• Փարվանա, Վ. Պոդպոմոգով (1968)
• Սուտլիկ որսկանը, Է. Բադալյան (1969
• Ձախորդ Փանոսը, Ս. Գալստյան (1980)
• Կիկոսի մահը, Ռոբերտ Սահակյանց(1986)
• Քաջ Նազարը, Ռոբերտ Սահակյանց (1986)

Հայաստանում.

• Թումանյանի հայրենի Դսեղ գյուղը 1938-1969 թթ-ին կոչվում էր Թումանյան
  
• 1951 թ-ին Լոռու Ծաղիկձոր գյուղը վերանվանվեց Թումանյան
• Վանաձորի պետական մանկավարժական ինստիտուտ
• Երևանի տիկնիկային թատրոն
• Երևանի Թումանյան փողոցը
• Երևանի Աջափնյակ համայնքի Թումանյան այգին

• 

  Սովետական նամականիշ, 1969

• 

  Թումանյանին նվիրված մետաղադրամ, 1994

• 

  Հայկական 5,000 դրամանոցի հակառակ երեսը, 1998

• 

  Ռուսական նամականիշ, 2011

• 

  Հայկական նամականիշ, 2011